Borjomi

Helaas moeten we weer verder en dat betekend dat we dit heerlijke huis met het mooiste uitzicht ooit weer moeten verlaten. Dit was echt een heel prettige plaatsje om te vertoeven. Vandaag rijden we van Sighnaghi naar Borjomi. Dit is een afstand van 263 kilometer en hier zouden we ongeveer 4 uur over doen. Ik moet zeggen dat het ook echt snel ging. We hebben er natuurlijk geen 4 uur over gedaan omdat we tussenstops hebben gemaakt maar wat de TomTom aangeeft klopt ongeveer wel. Je hebt hier 4 kleuren wegen op de landkaart. De paarse, rode, gele en witte. We zijn vandaag begonnen op de gele. En deze zijn eigenlijk het leukst. Je weet nooit wat je hier tegenkomt. Het zijn ook vaak bergwegen die nogal slingeren. Soms goede asfalt maar het kan ook ineens een grindpad met heel veel kuilen worden. Hier zie je het meest maar schiet absoluut niet op. Je rijdt door dorpjes waar ze aan de kant van de weg van alles verkopen en hier komen we dus ook regelmatig herders tegen die de weg ook voor hun kuddes gebruiken. We stoppen trouwens ook regelmatig om iets te kopen. Vandaag hebben we iets grappigs gekocht. Ik zag overal worsten (tenminste dat dacht ik) hangen. Dus ik wilde dat wel eens van dichtbij bekijken. Dit is dus churchkhela. Ook wel bekend als de lokale Snickers. Het zijn aan een touwtje geregen noten gedrenkt in (druiven)sap en vervolgens gedroogd. Een prima power snack voor onderweg. Daarna hebben we de rode weg genomen. Hier kan je al een stuk beter doorrijden ook omdat het minder slingert en de mensen ook wat meer bij de weg weg blijven. Dus hoeft je niet iedere keer te stoppen als er weer eens een hond, koe, schaap of persoon de weg oversteekt. Toen ging deze weg over in paars. En dat is echt doorrijden. De snelweg die we eigenlijk ook in Nederland kennen. Maar toch weer even anders. Want bij ons op de snelweg mag je geen kraampje zetten om wat te verkopen. Hier is dat heel normaal. Dus je kan makkelijk van de 110 kilometer per uur afremmen om een appel te kopen op een vluchtstrook. Ook is het normaal om naar de overkant te lopen en dan over de hele hoge middenberm te klauteren. En als je is leuks ziet om te fotograferen dan stop je ook gewoon op de vluchtstrook. Er rijdt hier heel veel politie rond en die vinden het heel normaal. Regelmatig had ik ook wel een stop willen maken voor een foto maar dat ging toch tegen mijn gevoel in want echt veilig rijden ze hier niet dus ik bekijk het gewoon vanachter het raampje van onze rijdende auto. Maar wat is het hier prachtig. Je ziet gewoon dat er hier nog weinig bestrijdingsmiddelen worden gebruikt want we rijden door een oase van bloemen. Ik heb nog nooit zo'n prachtige gekleurde velden gezien. Hele stukken zijn wit, geel, rood, roze, blauw en paars. Je kan hier makkelijk een veldboeket samenstellen. We rijden nu trouwens vlak langs de grens met het eenzijdig afgescheiden Zuid-Ossetië. Na de vijfdaagse oorlog in 2008 bezetten de Russen gedurende korte tijd een deel van deze weg en controleerden zij iedereen die er gebruik van maakte. Nu merk je hiervan niets meer en kan je zonder gevaar in deze omgeving rondreizen, mist je niet probeert de grens met Zuid-Ossetië te dicht te benaderen.
Onze eerste stop voor vandaag is Uplistsikhe, Dit is een van de oudste grotnederzettingen van Georgië en de rest van de Kaukasus. Al 3000 jaar geleden zijn hier in de hellingen van de Mtkvari-vallei grotwoningen uitgehouwen. Rond de 5e eeuw groeide de plaats uit tot een belangrijk handelscentrum aan de hier lopende Zijderoute. Later is Uplistsikhe langzaam maar zeker geïsoleerd geraakt en is het lange tijd bewoond geweest door monniken. Zowel de Mongoolse invasie (13e eeuw) als een serie aardbevingen heeft aan het complex verwoestingen aangericht. Ook eeuwenlange erosie heeft sporen nagelaten. Toch is er nog het nodige te zien. We zien de resten van een Romeins theater, een troonzaal, verscheidene tempels, wijnkelders en een 10e eeuwse kerk (nog helemaal intact). Hierna rijden we door naar Gori. Beter bekend als geboorteplaats van Josif Dzjoegasjvili (1879-1953), die later bekend zou worden als Sovjetleider Josif Stalin. Het is een van de weinige plekken in de wereld waar de bloeddorstige dictator nog openlijk wordt vereerd met een speciaal aan hem gewijd Stalinmuseum. Ook wij bezoeken het museum. Het museum is gebouwd rond het houten geboortehuis van de Sovjetleider. Wanneer je enige kennis hebt van de geschiedenis, ontdek je al snel dat je te maken hebt met een sterk propagandistische tentoonstelling, waarin heel selectief gebruik is gemaakt van bronmateriaal. Eigenlijk zijn alleen die bronnen en foto's gebruikt die het beeld bevestigen van Stalin als sterke leider die de Sovjet-Unie moderniseerde en de oorlog tegen de nazi's won. In de begeleidende teksten valt geen woord te vinden over Stalins terreur die vele miljoenen onschuldige Sovjetburgers het leven heeft gekost. Op het moment dat wij er waren was er geen Engelstalige gids, maar we waren al gewaarschuwd dat deze toch geen kwaad woord over Stalin zou vertellen. Op last van de autoriteiten is er op de begaande grond een hele kleine ruimte ingericht over de slachtoffers van Stalin. Deze slachtofferzaal is zo klein en onopvallend dat je deze bijna voorbij loopt. Het museum zelf bevindt zich op de eerste verdieping. Hier zie je authentieke brieven, foto's uit de revolutietijd, Stalins doodsmasker en zelf een paar rode Nederlandse klompjes, een cadeau van de Nederlandse Communistische Partij aan de Sovjetleider. Buiten staat een privé treinstel waarmee hij gereisd zou hebben. We vervolgen onze weg en na een tijdje op de snelweg door een soort vallei te hebben gereden houdt de snelweg ineens op. Tenminste hij is geblokkeerd door betonnen blokken. Je moet een scherpe bocht maken en dat terwijl de snelweg er eigenlijk gewoon ligt maar je er dus niet op mag rijden. We rijden nu weer richting de bergen en eten langs een rivier met een prachtig uitzicht over bossen en bergen. Onze eindbestemming van vandaag is Borjomi. Borjomi is begin 19e eeuw ontstaan nadat de Russen op deze plek een bron met mineraalwater hadden ontdekt. Het groeide al snel uit tot een belangrijk kuuroord voor de Russische tsarenfamilie en de Russische aristocratie. Oude en deels vervallen paleizen herinneren aan deze bloeiperiode. In 1890 opende de mineraalwaterfabriek Bordzjomi de poorten en in de Sovjettijd groeide dit zwavelachtig smakende water uit tot het meest gedronken mineraalwater, tot Rusland Georgische producten boycotten en hier een einde aan maakte. We hebben hier 4 nachten geboekt dus gaan de komende dagen eens op ons gemak de omgeving bekijken. We hebben een complete bovenverdieping gehuurd dat een beetje raar in elkaar zit. Je komt binnen en hebt aan weerszijde slaapkamers, daarna kom je in de huiskamer en vervolgens is er een ruimte bijgebouwd voor de keuken. Maar als je dan verder loopt heb je een washokje wat er ook weer aangeplakt is en daaraan is een nieuwe badkamer met wc gebouwd. Een soort sluip door kruip door huisje.

Vandaag blijven we niet in de stad Borjomi maar gaan eerst het verder gelegen Akhaltsikhe bekijken. De weg erna toe wordt nu onderhanden genomen en dat is ook wel echt nodig. We hadden een witte auto maar die is nu helemaal zwart van de modder. Je moet hier trouwens erg op je hoeden zijn. De persoon die bij wegwerkzaamheden staat met een bordje of je wel of niet door mag rijden omdat er nog maar 1 rijstrook beschikbaar is wordt totaal genegeerd. Zo zien wij dat een vrachtwagen geen zin heeft om te wachten en 2 stilstaande auto's voorbij rijdt en het mannetje bijna omver rijdt. Hij kon nog net op tijd wegspringen en wij als tegenliggende automobilist moesten ook een nood uitwijk maken. Maar toch is dit hier heel normaal want niemand maakt zich er ook maar enigszins druk om. Het is hier wel erg mooi en omdat we heel rustig moeten rijden kunnen we daar nu extra van genieten. Het is allemaal wat ruiger met een hele brede rivier waar we het grootste gedeelte langs blijven rijden. Hier zie je ook heel veel loopbruggen over de rivier gespannen. Er wordt hier wel een stuk minder langs de kant van de weg verkocht.
Vroeger was Akhaltsikhe het centrum van de Mescheten, in de 17e eeuw tot de islam bekeerde Georgiërs. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ze door Stalin gedeporteerd naar Centraal-Azië, waarna ze nooit meer mochten terugkeren. Hier ligt Rabati, de oude stadsvesting. Je waant je er in het Midden Oosten van een paar eeuwen terug. Volgens oude documenten werd de oude stad in de 9e eeuw gesticht. Door meerdere aanvallen van buitenlandse heersers werd er een groot gedeelte van het complex verwoest. Inmiddels is het gerestaureerd waarbij de oude gebouwen in ere zijn hersteld zoals de Akhmediy moskee, orthodoxe kerk, citadel en het amfibietheater. Hier blijven we best lang want het is een heerlijke plek om te vertoeven. Later in de middag rijden we door naar het Sapara-klooster. Het is waarschijnlijk al gebouwd in de 9e eeuw en telt verscheidene kerken met fresco's. Het ligt hoog in de bergen dus we hebben fraaie uitzichten. Daarna rijden we op ons gemak terug naar Borjomi. Onderweg zien we dat hier veel forten en verdedigingstorens zijn geweest want overal kom je de restanten tegen van een toren of soms nog een vrij groot gedeelte van het kasteel met fort. Bij sommige kan je vrij makkelijk bijkomen en de restanten bekijken. Wat ons hier ook opvalt is dat er ontzettend veel lelijke gebouwen in Borjomi staan. Je komt overal wel een paar van die Oostblok flats tegen maar hier is het gehalte lelijke gebouwen wel het hoogst. Trouwens overal verspreid in het land zie je dat gebouwen zijn verlaten en op instorten staan. Wel jammer want sommige zien er juist wel leuk uit aan de buitenkant. Hier in Borjomi denk je dat een flat of gebouw verlaten is maar als je dan eens goed kijkt zie je gewoon de was nog buiten hangen. Ik geloof dat het bij ons allang was afgebroken en zelfs niet meer voor antikraak gebruikt mag worden. Sommige stukken van een flat zijn gewoon ingestort en in het andere gedeelte wonen ze nog en hebben ze nieuwe kozijnen erin gezet. Echt ongelofelijk. Omdat we op tijd terug zijn besluiten we nog een beetje van de natuur te genieten. Borjomi heeft een park en een Nationaal Park. We besluiten naar het park te gaan omdat daar een cache ligt aan een riviertje. We dachten een makkelijke wandeling te maken maar dat viel even tegen. We moesten 100 meter stijl omlaag en daarna dus ook weer stijl omhoog. Toch heb ik het idee dat we verkeerd zijn gelopen want beneden bij de rivier zien we mensen die heel relaxed rond wandelen terwijl wij uitgeput van het klimmen zijn. We hebben dus wel een goede maaltijd verdient. Dit doen we in een restaurant wat vroeger het treinstation was. Dit gebouw is wel heel mooi opgeknapt.

Na een heerlijke nachtrust gaan we weer de omgeving verkennen. We beginnen bij een omgekeerde brug. Hierover gaat de Kukushka trein. Deze maakt een rondje van 10 kilometer met de duizeling wekkende snelheid van 25 kilometer per uur en zelfs op sommige plekken 15 kilometer per uur en wordt vooral voor de prachtige uitzichten genomen. Je kan het rondje ook lopen en wij doen dat voor een deel. Er ligt natuurlijk weer een cache verstopt maar zonder deze cache hadden we de prachtige omgekeerde brug nooit gezien. De brug is gemaakt door dezelfde ontwerper als de Eiffeltoren. En de omgeving is inderdaad erg mooi. Ze hebben hier sowieso wel iets met treinen want een stuk verder komen we oneindig veel verlaten treinstellen/wagons tegen. Hoger in de bergen gelegen hebben ze zelfs een treinwagon gebruikt als brug ! Die is dus echt cool. Maar of ik deze wil gebruiken als oversteek.....Hij mist hier en daar een paar latjes. De belangrijkste bezienswaardigheid die we vandaag gaan bekijken is Vardzia. We rijden door alpenweiden en liefelijke groene gloeiende heuveltjes met hier en daar een waterval De heuveltjes veranderen later in ruige grimmige bergen. De in een rotshelling uitgehouwen grottenstad Vardzia zie je al van enige afstand liggen. Dit is echt immens groot. Het complex is 500 meter breed, gaat 50 meter de rots in en telt 19 verdiepingen en is alleen te voet bereikbaar. Vardzia is in de 12e eeuw door koning Giorgi III als fort gebouwd. Zijn legendarische dochter koningin Tamar, die door de Georgiërs als een soort 'moeder des vaderlands' wordt gezien, heeft er een klooster van gemaakt. In de hoogtijdagen woonden en werkten hier zo'n 2000 monniken en bestond het complex uit 3000 grotten. Vardzia groeide zo uit tot het belangrijkste religieuze centrum van Zuidwest-Georgië. Een reeks aardbevingen en een aanval door buitenlandse troepen hebben halverwege de 16e eeuw een einde gemaakt aan de bloei van dit klooster. Tijdens de Sovjet-periode was het zelfs decennialang verboden gebied. Inmiddels is het complex weer teruggegeven aan de kerk en is het weer toegankelijk voor publiek. Het grottencomplex bestaat uit verschillende verdiepingen die met elkaar zijn verbonden via trappen en onderaardse gangen. Je moet hier wel niet al te dik zijn want we nemen zo'n sluiproute die achter de kerk door is uitgehouwen en merken al snel dat de doorgang steeds smaller en lager wordt. Het lukt nog net om er met een rugzak door te gaan. Dit was wel een onderaardse tunnel want de tunnels die meer naar de buitenkant zitten zijn wel breed. Er zijn nog altijd zo'n 600 grotruimtes intact, die vooral dienst hebben gedaan als woning. In de grootste overgebleven Maria-Hemelvaart-grotkerk zijn zeldzame schilderingen van Koningin Tamar's te zien. Dit is ook één van de weinige grottensteden die nog steeds deels bewoond wordt door actieve monniken. Het is hier heerlijk rondstruinen maar je moet wel uitkijken dat je nergens in- of afvalt aangezien er nog maar weinig aan veiligheidsvoorzieningen is gedaan. Op de terugweg eten we onderaan de voet van het Khertvisi fort en rijden daarna op ons gemak terug want de wegen zijn er hier niet beter op geworden. Hier moeten ze duidelijk nog iets aan doen.

Vandaag is een dag dat we het rustig aan doen. Op de planning staat een wandeling door het Borjomi-Kharagauli Nationaal Park. Het park werd in 1880 als jachtreservaat opgericht door prins Michael Romanov. Nu staat het park bekend als een paradijs voor bedreigde diersoorten, waaronder bruine beren en Kaukasische rode herten. We hebben gelezen dat er een mooie wandeling te maken is, een stukje van Borjomi vandaan. Er zijn verschillende ingangen van het park omdat deze zeer groot en omvangrijk is. Als we de auto hebben geparkeerd en het park in willen lopen wordt er op een norse manier gevraagd naar een ticket. Omdat er zoveel ingangen zijn gaan wij er van uit dat we hier het ticket kunnen kopen. Dit is dus niet het geval ! Omdat hij geen Engels spreekt komen we er moeizaam achter dat we bij de hoofdingang in Borjomi een ticket hadden moeten kopen. We hebben geen zin om op en neer te blijven rijden dus gaan we zonder wandeling terug naar Borjomi. Dan maar naar het mineraalwaterpark van Borjomi. En water zien we vandaag genoeg want op het moment dat we aan het lunchen zijn op ons balkon begint het enorm te hagelen. Heel raar hier 's morgens is het bloedheet en 4 uur later heb je een hagelbui. Daarna is het gaan miezeren en werd het weer droog. Het mineraalwaterpark is populair vanwege zijn kermisattracties. Je hebt er een kabelbaan die je naar het hoger gelegen plateau brengt waar een reuzenrad staat. Wij vinden het maar oude troep wat niet bijgehouden is. Gelukkig heb je er omheen mooi gerestaureerde 19e eeuwse aristocratische optrekjes, met als opvallendste de in Arabische stijl gedecoreerde villa van de vroegere grootvorst Michail Romanov. Je hebt hier een hele boulevard met allerlei spullen. Van vers gemaakte lokale producten tot prullaria voor in huis. Het is hier echt toeristisch. Wij komen hier voor de bron. Je betaald 60 cent om het park in te mogen en dan kan je naar hartenlust het lauwe Bordjzomiwater dat rechtstreeks uit de bron komt proeven. De bron staat onder een koepeltje en spuit uit de grond omhoog. Het wordt hier door pijpen opgevangen en er staan 2 personen bij die water in bekertjes doen of zelfs lege kannen die je meebrengt vult. Het smaakt niet echt lekker maar zoutig, slijmerig en zwavelachtig. Ook vind je hier nog de originele bottelarij waar nu een kleine tentoonstelling is met oude foto's van toen. Borjomi is behalve de bron niet echt de moeite waard om te bezoeken maar de omgeving eromheen is werkelijk prachtig. We zijn benieuwd naar wat onze volgende bestemming te brengen heeft.